โครงการ “หนึ่งแถบ หนึ่งเส้นทาง (One Belt, One Road: OBOR)” หรือ “เส้นทางสายไหมใหม่” ของจีน ถือเป็นยุทธศาสตร์การพัฒนาระดับภูมิภาคที่มีเป้าหมายในการยกระดับโครงสร้างพื้นฐาน เครือข่ายการเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจ และระบบโลจิสติกส์ระหว่างจีนกับประเทศต่างๆ ทั่วเอเชีย ยุโรป และแอฟริกา ภายใต้แนวคิดการเชื่อมโยงทั้งทางบก ทางทะเล และทางดิจิทัล ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนภูมิทัศน์ทางเศรษฐกิจและการค้าระดับภูมิภาคอย่างกว้างขวาง
แม้ประเทศไทยจะไม่มีพรมแดนติดกับจีนโดยตรง แต่ก็ถือเป็นหนึ่งในจุดยุทธศาสตร์สำคัญในการเชื่อมโยงกับ OBOR ผ่านเส้นทางคมนาคมที่เชื่อมต่อจีนตอนใต้ผ่านประเทศลาว เมียนมา กัมพูชา และเวียดนาม โดยเฉพาะโครงการรถไฟจีน-ลาว และโครงการถนนสายเศรษฐกิจที่ได้รับการสนับสนุนจากจีน ซึ่งช่วยย่นระยะเวลาในการขนส่งสินค้าระหว่างจีนกับภูมิภาคอาเซียน และทำให้ประเทศเพื่อนบ้านของไทยกลายเป็นศูนย์กลางการผลิตและการค้าแห่งใหม่ที่มีศักยภาพสูงขึ้นเรื่อยๆ
พลวัตใหม่นี้ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจชายแดนของไทยในหลายมิติ โดยเฉพาะการค้า การลงทุน และความมั่นคงในพื้นที่ชายแดน ผลกระทบสำคัญสามารถสรุปได้ 4 ด้าน ดังนี้
- การแข่งขันทางเศรษฐกิจที่ทวีความรุนแรง: สินค้าจากประเทศเพื่อนบ้าน รวมถึงสินค้าจีนที่เข้าสู่ตลาดชายแดนมีราคาถูกลงและคุณภาพดีขึ้น ทำให้ผู้ประกอบการไทยในพื้นที่ชายแดนต้องเผชิญกับแรงกดดันในการแข่งขันสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มสินค้าอุปโภคบริโภค สินค้าเกษตรแปรรูป และเครื่องใช้ไฟฟ้า ผู้ประกอบการไทยจึงจำเป็นต้องเร่งปรับตัวในด้านคุณภาพ ราคา และช่องทางการตลาด
- โอกาสทางเศรษฐกิจและการลงทุนใหม่: แม้จะมีความท้าทาย แต่ OBOR ก็เปิดช่องทางใหม่ให้ผู้ประกอบการไทยสามารถขยายตลาดและเชื่อมโยงกับห่วงโซ่การผลิตระดับภูมิภาคได้ หากสามารถพัฒนาเทคโนโลยี เพิ่มมูลค่าสินค้า และสร้างความร่วมมือกับพันธมิตรในประเทศเพื่อนบ้าน ก็จะสามารถใช้โครงข่ายการคมนาคมใหม่นี้ในการเข้าถึงตลาดได้กว้างขึ้น
- แรงกดดันต่อระบบบริการสาธารณะในพื้นที่ชายแดน: การเคลื่อนย้ายแรงงานจากประเทศเพื่อนบ้านเข้าสู่ไทยในช่วงที่โครงสร้างเศรษฐกิจเปลี่ยนแปลง ทำให้เกิดภาระต่อระบบสาธารณสุข การศึกษา และสวัสดิการ โดยเฉพาะในจังหวัดชายแดนที่มีการจ้างงานข้ามชาติจำนวนมาก รัฐบาลไทยจึงต้องเตรียมแผนรองรับและการบริหารจัดการอย่างรอบคอบเพื่อไม่ให้เกิดความเหลื่อมล้ำหรือความตึงเครียดในพื้นที่
- ความมั่นคงชายแดนและอาชญากรรมข้ามชาติ: ความเชื่อมโยงที่มากขึ้นในภูมิภาค ส่งผลให้ชายแดนไทยเผชิญกับความเสี่ยงด้านความมั่นคงเพิ่มขึ้น อาทิ การค้ามนุษย์ การหลอกลวงออนไลน์ผ่านศูนย์ Call Center และการพนันผิดกฎหมายที่มีฐานอยู่ในประเทศเพื่อนบ้าน การควบคุมสถานการณ์เหล่านี้จำเป็น
